Türkiye'de 57 milyonu aşkın kullanıcısı bulunan sosyal medya platformu Instagram'ın, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK),tarafından mahkeme kararı olmaksızın re'sen erişime engellenmesi sonrası mahkeme kararı çıkarılması için verilen 48 saatlik hukuki süre doldu. Ancak 48 saat içinde sulh ceza hakimliği üzerinden alınması gereken mahkeme kararı henüz gelmedi; Instagram da buna rağmen hâlâ açılmadı.

CNBC-e'nin kaynaklarına göre bu durum, re'sen kapatma kararının "katalog suçlar" kapsamında alınması sonrasında, kapalılık hali için "mahkeme kararı alma zorunluluğunun ortadan kalktığı" şeklinde yorumlanıyor.

Mevcut yasal düzenlemeye göre alınan erişim engelleme kararının 3 Ağustos 2024 saat 03.00'e kadar sulh ceza hakiminden onay alması gerekiyordu. Fakat Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu'nun yaptığı "katalog suçlar" açıklaması, bu denklemi değiştirdi. Gelinen noktada, re'sen kapatma kararının katalog suçlar kapsamında alınmasının mahkeme kararı zorunluluğunu devreden çıkardığı, kapalılık halinin re'sen alınan kararla devam ettirileceği düşünülüyor.

INSTAGRAM ENGELİ EKİM AYINDA AYM KARARI UYARINCA KALKABİLİR Mİ?

Şimdi tartışma konusu olan bir diğer konu, 10 ya da 11 Ekim 2024'te engelin kalkıp kalkmayacağı. Bunun nedeni, BTK'ye re'sen erişim engeli verilmesine ilişkin düzenleme maddeleri Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş olması ve bu konuda da 9 aylık bir uyum süresi tanınması.

Bazı hukukçulara göre, 10-11 Ekim'de bu madenin iptali ile otomatikman Instagram'a bu yetki kapsamında getirilen erişim engeli de kaldırılabilir. Öte yandan, TBMM'den o tarihe kadar yeni bir düzenlemeyle bu yetkiyi yeniden BTK'ye veren bir yasa çıkarılırsa durumun farklı olacağı da belirtiliyor.

RE'SEN ERİŞİMİ ENGELLEME YETKİSİNİN KAPSAMI NE?

5651 sayılı kanunda yapılan değişiklik sonrasında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı, Cumhurbaşkanlığı ve 5602 sayılı kanun kapsamında şans oyunları ile ilgili idari kuruluşlara re'sen kapatma yetkisi tanınmıştı. Buna göre; kanunda yer alan suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe bulunan yayınlar hakkında söz konusu yayınların içerik ya da yer sağlayıcılarının yurt dışında bulunması şartıyla, doğrudan BTK Başkanı tarafından erişimin engellenmesine karar verilebiliyor. Bununla beraber, engelleme konusu yayının oluşturduğu suçun çocukların cinsel istismarı, müstehcenlik ve fuhşa ilişkin olması durumunda Başkanın re’sen karar verebilmesi için, yayınların içerik ya da yer sağlayıcısının yurt dışında bulunma şartı aranmıyor.

Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması gibi gecikmesinde sakınca bulunan sebeplerinin varlığına bağlı olarak da ilgili Bakanlıkların talep etmesi ile ilgili yayın hakkında BTK Başkanı tarafından erişimin engellenmesine karar verilebiliyor. Bununla birlikte söz konusu karar yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulmak ve hâkim de kararı kırk sekiz saat içinde vermek durumunda. Aksi durumda karar kendiliğinden ortadan kalkıyor.

Yine internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayat gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişilerin doğrudan BTK’ye başvurarak yapacakları ilgili içeriğe erişimin engellenmesi talepleri, BTK Başkanı tarafından uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliğine bildiriliyor. Kararın, 24 saat içerisinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulması, hâkimin de kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklaması gerekiyor.

Kanunun 9/A maddesine göre, BTK Başkanı’nın re’sen harekete geçebileceği bir hal de söz konusu. “Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde doğrudan Başkanın emri üzerine erişimin engellenmesi Kurum tarafından yapılıyor. Başkan tarafından re’sen verilen kararlar, yine yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunuluyor ve hâkimin kararı 48 saat içinde açıklaması gerekiyor.

Cumhurbaşkanlığı'nın da bazı hallerde erişimin engellenmesine karar verme yetkisi bulunuyor.
Kanunun 8/A maddesine göre; yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak ve gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhurbaşkanlığı’nın erişimin engellenmesine karar verebilmesi mümkün. Bu karar da yine 24 saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunuluyor ve hâkim kararını kırk sekiz saat içinde açıklamazsa kendiliğinden kalkıyor.