Şırnak Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Emin Erkan, “Kurban İçin Uyarılar” konulu bir makale yayımladı.
Şırnak Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Emin Erkan, yayımladığı mekalede, “Kurban Allah’a yakınlaşmak için yapılan sosyal yönü ön planda olan maddi ve manevi bir ibadettir. Kurban edilecek hayvanların seçimi,transferi, bakımı, beslemesi, kesimi, kesim sonrası et, sakatat ve derinin muayenesi ile değerlendirilmesi; hayvan refahının sağlanması; çevre ve halk sağlığının korunması, elde edilen etlerin muhafazasının sağlanması gibi multidisipliner çalışmayı gerektiren işlerveteriner hekimler, din görevlileri ve belediye görevlilerinin birlikte çalışmasını gerektirmektedir. Dini kaynaklara göre Kurban; koyun, keçi, sığır, manda ve deve gibi çift tırnaklı hayvanlardan olur. Bunların dışındaki hayvanlar kurban olarak kesilemezler. Kurban olabilmesi için, kurbanlık hayvanın süt dişlerini değiştirmiş olması şartı vardır. Bu da, devenin 5; sığır ve manda’nın 2; koyun ve keçi’nin1 yaşını doldurmuş olmasını gerektirir. Bunun yanında, kondisyonu iyi olan en az 6 ayını tamamlayan koyun, bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması halinde kurban edilebilir. Şafi mezhebine göre keçilerin 2 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, azaları tam ve besili olması, dişi ise gebe olmaması ibadet açısından, sağlık ve ekonomik açıdan önem arz eder. Bu nedenlehasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzları kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memesi kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük ve gebe olan hayvanlardan kurban olmaz. Kurbanlık hayvanların belediyelerimizin belirlediği kesim yerleri veya mezbahalarda ehli olan kasaplar tarafından fazla acı çektirilmeden kesilmesi, kanın iyice akıtılması ve etlerinin veteriner hekimler tarafından muayene edilerek tüketilebilir onayının alınması insan sağlığı açısından çok önemlidir. Zira antraks(şarbon), tüberküloz(verem), bruselloz, salmonelloz, leptospiroz, listeriyoz, kuduz ve kist hidatikgibi birçokzoonoz hastalığın insanlara bulaşıp yayılması riski mevcuttur. Ayrıca deri, sakatatlar ve iç organlar değerlendirilemediğinden ekonomik kayıplara neden olurken aynı zamanda çevre kirliliğine, iş gücü kaybına ve halk sağlığı risklerine neden olmaktadır. Rastgele olarak etrafa atılan bu artık ve atıklar hem çevreyi kirletmektedir Müslümanlar ve kurban hakkında olumsuz düşüncelere sebep olmaktadır. Kurbanlık hayvanların kesimi, şehir ve kasabalarda çalışma izni almış mezbaha ve kombinalar ile belediyeler tarafından sadece kurban kesimi için hazırlanmış, alt ve üst yapıları bulunan kesim yerlerinde ve Kurban Hizmetleri Komisyonlarının önceden belirlediği yerlerde yapılmalıdır. Kesimlerin profesyonel kasaplar tarafından yapılması ile hem kurbanlık hayvanlara fazla acı çektirilmemiş, ekonomik kayıplar önlenmiş ve halk sağlığıda korunmuş olur. Her kurbanda acemi kasaplar tarafından yaralanma vakaları da sürekli medyada görülmektedir. 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun İlgili Hükümleri gereğince Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır. Hayvanlara eziyet edenlere para cezalarının uygulanması gerektiği unutulmamalıdır. Dinimizin ve yasalarımızın gereği bu ibadetimizi gerçekleştirirken hayvanlara acı ve eziyet vermemek hayvan refahı ilkelerine uymak bir zorunluluktur.
Kurbanlık Satın Alınırken Dikkat Edilecek Hususlar, Kurbanlıkların veteriner sağlık raporu ve menşe şahadetnamesi olmalı, Sığır ve mandalarda kulak küpesi ve pasaportu olmalı, Kurbanlık hayvanlar çok zayıf olmamalı, Gebe veyayeni doğum yapmış olmamalı, Tüyleri karışık ve mat olmamalı, Yüksek ateşi olmamalı, Bakışları ve dış görünümü cansız olmamalı, Pis kokulu ishali ve burun akıntısı olmamalı, Çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız olan hayvanların alınmaması gerekmektedir. Dini yükümlülüğün yerine getirilmesi için yaş kontrolü yapılmalı özellikle sığır ve mandalarda, kalıcı dişlerin çıkmış olması gereklidir.(2 yaşında olması gereklidir).Ayrıca Şafii mezhebine göre keçilerinde 2 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir.
Kesim Yapılırken Dikkat edilecek hususlar, Kurban edilecek hayvanlara kesilinceye kadar temiz bir ortamda tutulmalı, kurbanlıklara eziyet edilmemelidir. Yeteri kadar temiz su ve yem verilmeli, ancak ekmek ve karbonhidrattan zengin yemler verilmemelidir. Kesilecek hayvanlara kesimden 6 saat önce yem verilmesi kesilmelidir. İşkembenin çok dolu olması kesim sırasında kurban etinin mide florası ile kontamine olması riskini arttıracaktır. Hayvan kesimleri Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından ruhsat alınmış mezbaha ve kombinalarda veya geçici kesim yerlerinde yapılmalıdır. Kesim yapılacak yerler temiz ve serin olmalı ve buralarda bol miktarda su bulunmalıdır. Hayvan strese sokulmadan ve uygun bir yöntemle yatırılıp tam olarak kontrol altına alındıktan sonra, profesyonel bir ekip tarafından temizlik hizmetleri, sıcak ve soğuksu, askı ve usta kesicilerin bulunduğu yerlerde kesilmelidir. Maksimum 30 saniye içinde boynun her iki yanındaki atardamar ve toplardamar kesilerek kesim işlemi yapılmalıdır. Boyun, kanatma işlemi tamamlanıp hayvan hareketsiz kalıncaya kadar gövdeden ayrılmamalıdır. Yerde kesim yapıldığında kan iyi akıtılamayacağı için etin dayanma süreside azalacaktır. Daha kanlı ve sulu bir et olacağı için mezbahalarda ayağından asılarak kesilmesi daha uygun olacaktır. Kesilen hayvanların doku ve organlarında (özellikle karaciğerde) bulunan içi su ile dolukeseler kesinlikle patlatılmamalı, başta köpekler olmak üzere, kurt ve tilki gibi hayvanlarınulaşamayacağı şekilde bertaraf edilmelidir. Çünkü bu parazitler insanların başta karaciğeri olmak üzere, akciğer, beyin gibi organlara yerleşerek bugün için ilaçla tedavisi olmayıp cerrahi müdahaleyigerektiren kist hastalığı (hidatioz) etkenidir. Etler kesildikten sonra muhakkak surette ölüm sertliği oluşuncaya kadar bekletilmelidir. Kesimden hemen sonra etler daha geç pişer sert ve lezzetsiz olurken, dinlendirilmiş etler yumuşak ve lezzetli olur daha kolay da pişer. Kesimden sonra hayvanların etleri havadar bir yerde dinlendirilmeli ve oksijenle bolca temas etmesi sağlanmalıdır. Kesimden hemen sonra sıcakken ağzı kapalı olarak poşetlere veya çeşitli kapalı kaplara konulan etler soğuk koşullarda tutulsalar bile kısa zamanda kokuşurlar ve renk değişimi gösterirler. Bu ciddi ekonomik kayıplara neden olan ve sağlık riski taşıyan bir durumdur. Tüm uyarı ve olanaklara rağmen kesimini şahsi olarak yapan vatandaşlarımızın; kurbanlıklarının gövde veya iç organlarında normal olmayan bir yapı gördüklerinde tüketmeden önce muhakkak surette bir veteriner hekime danışması halk sağlığı için önem arz etmektedir. Kurban Bayramı inançların, örf ve adetlerin uygulandığı,zengin ve fakir bireyler arasındaki dayanışmanın sergilendiği çok yönlü maddi ve manevi bir ibadettir. Hep bir arada, sevgi dolu ve huzurlu nice bayramlar geçirmek dileğiyle, Kurban Bayramınız kutlu olsun.