Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Nagihan Demir, son dönemlerde dünyada hızla yayılmaya başlayan maymun çiçeği virüsünün bulaşma yolu ve tedavisi ile ilgili bilgi vererek uyarılarda bulundu.
Dünya korona virüs salgınıyla mücadeleye devam ederken ortaya çıkan maymun çiçeği virüsü (Monkeypox) salgını, Avrupa'da yayılmaya başladı. Hastalık tüm dünyada endişeye neden oldu. Gaziantep Özel ANKA Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Nagihan Demir, maymun çiçeği hastalığı ve bulaşma yoluyla ilgili bilgi vererek, uyarılarda bulundu.
Dr. Demir, “Maymun çiçeği (Monkeypox virüsü), insanlarda ve diğer hayvanlarda maymun çiçeği hastalığına neden olan, çift sarmallı bir zoonotik DNA virüsüdür, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsine aittir. Variola, sığır çiçeği ve aşı virüslerini içeren insan ortopoks virüslerinden biridir. Virüs esas olarak Orta Afrika ve Batı Afrika'nın tropikal ormanlarında bulunur. İlk olarak 1958'de laboratuvar maymunlarında çiçek benzeri bir hastalık olarak görülen Maymun çiçeği virüsü vakası insanda ilk olarak 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde görülmüştür. Söz konusu tarihten itibaren diğer Orta ve Batı Afrika ülkelerindeki insanlarda maymun çiçeği virüsü vakası bildirilmiştir. Virüs hem hayvandan insana hem de insandan insana bulaşabilir. Hayvandan insana bulaşma, bir hayvan ısırığı yoluyla veya enfekte bir hayvanın vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla gerçekleşebilir. Maymun çiçeği virüsü bir kişiden diğerine lezyonlar, vücut sıvıları, solunum damlacıkları ve yatak örtüsü gibi kontamine materyallerle temas yoluyla bulaşır. Yetersiz pişmiş et ve enfekte hayvanların diğer hayvansal ürünlerini yemek, bir risk faktörüdür. Hastalık anneden bebeğine plasenta yoluyla da bulaşabilir. Monkeypox, öncelikle bulaşıcı insanlarla yakın temas yoluyla yayılır. 2022 salgınından önce, maymun çiçeği cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon (CYBE) olarak düşünülmüyordu. Ancak Salgının ilk evrelerinde virüsün cinsel partnerler arasında hızla yayılması, cinsel ilişkinin başka bir bulaşma yolu olabileceği düşündürmekle birlikte CYBE olup olmadığı henüz belli değil” dedi.
Hastalığın belirtileri
Hastalığın kuluçka süresinin 10 ila 14 gün arasında değiştiğini dile getiren Dr. Demir, 'Enfeksiyon iki döneme ayrılabilir. Ateş, yoğun baş ağrısı, lenfadenopati (lenf bezlerinin şişmesi), sırt ağrısı, kas ağrıları ve şiddetli halsizlik ile karakterize invazyon dönemi 0-5 gün arasında sürer. Lenfadenopati, başlangıçta benzer görünebilen diğer hastalıklarla (suçiçeği, kızamık, çiçek hastalığı) karşılaştırıldığında maymun çiçeği virüsü vakasının ayırt edici bir özelliğidir. Deri döküntüsü genellikle ateşin ortaya çıkmasından sonraki 1-3 gün içinde başlar. Döküntü, gövdeden ziyade yüz ve kol ve bacaklarda daha fazla olma eğilimindedir. Döküntüler genelde yüzde başlayıp (vakaların yüzde 95'inde) ve avuç içlerini ve ayak tabanlarını (vakaların yüzde 75'inde) etkiler. Ayrıca oral mukozalar (vakaların yüzde 70'inde), genital bölge (yüzde 30) ve konjonktiva ile birlikte kornea da (yüzde 20) etkilenir. Döküntü, ardışık olarak maküllerden (düz tabanlı lezyonlar) papüllere (hafifçe kabarık sert lezyonlar), veziküllere (berrak sıvı ile dolu lezyonlar), püstüllere (sarımsı sıvı ile dolu lezyonlar) ve kuruyup dökülen kabuklara doğru değişiklik gösterir. Maymun çiçeği genellikle 2 ila 4 hafta süren semptomları olan kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Şiddetli vakalar çocuklar arasında daha sık görülür. Maymun çiçeği virüsü vaka ölüm oranı genel popülasyonda yüzde 0 -11 arasında değişmektedir ve küçük çocuklar arasında daha yüksektir. Tanıda, polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), doğruluğu ve duyarlılığı göz önüne alındığında tercih edilen laboratuvar testidir'' şeklinde konuştu.
Hastalığın tedavisi
Henüz maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için kanıtlanmış, güvenli bir tedavi olmadığını söyleyen ANKA Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Nagihan Demir, ''Maymun çiçeği salgınını kontrol altında tutmak amacıyla çiçek hastalığı aşısı, antiviraller ve İntravenöz immün globulin (VIG) kullanılabilir. Bununla birlikte, şu anda, orijinal (birinci nesil) çiçek hastalığı aşıları artık halka açık değildir. 2019'da çiçek hastalığı ve maymun hastalığının önlenmesi için daha yeni bir aşı onaylanmakla birlikte henüz kamu sektöründe yaygın olarak mevcut değil'' diye konuştu.
Hastalığın ilk tespiti
6 Mayıs 2022'de Birleşik Krallık'ta, hastalığın endemik olduğu Nijerya'ya seyahat eden ve oradayken 29 Nisan 2022'de maymun çiçeği ile uyumlu semptomlar gösteren bir İngiliz hasta ile devam eden bir maymun çiçeği salgını doğrulandı. Ardından İngiltere dışında da virüs vakaları bildirildi. Portekiz'de 23 , İsveç'te 1, İtalya'da 1, Belçika'da 3, Amerika Birleşik Devletleri'nde 2, 21 Mayıs 2022 itibariyle , Hollanda'da bir , Kanada'da yedi, İspanya'da 31, Almanya'da 3, İsrail'de, Avustralya'da 2 ve İsviçre'de 1 vaka bildirildi.