Neolitik dönemin ilk başlarına dayanan yerleşime sahne oluşuna, Hz Nuh Peygamber gibi insanlığın ikinci babasının kabrini bağrında barındırmasına ve onlarca medeniyetlere beşik olmasına rağmen maalesef Cizre hakkında yeteri kadar yazılı materyal olmadığından dolayı Cizre’nin tarihi de insanlar tarafından yanlış bilinmektedir.
Ben şahsen ilkokuldan bu yana Cizre’nin İslamiyet ile tanışmasına vesile olan ve şehri müşriklerin elinden kurtaran kişinin hep İslam Orduları Başkomutanı Olan Halid Bin Velid olduğunu bilirdim.İşin garip tarafı benim bildiğim bu yanlış bilgi her kes tarafından da benimsenmişti.Çünkü bizim kuşağımızın elinde yeteri kadar materyal yoktu.
Bir çok alim geçinen insan bu isimden yola çıkarak Cizira Botan Beylerinin de Halid Bin Velid’in soyundan geldiğini yazıp söylüyorlardı.Hatta bu gün Şenoba beldesinde yaşayan bir çok insan kendilerini Botan Beylerinin soyundan geldiklerini ve ellerinde bulunan soy ağacına göre soylarının Halid Bin Velid’e dayandığını dile getirmektedirler.Oysa bu bilgi yanlıştır. Araştırmalarıma göre kendilerini Halidi diye tanıtan bu aşiret,Halid Bin Velidin soyundan değil Ğaldi diye bir aşiretin mensuplarıdır.
Konumuza dönecek olursak. Cizre, yedinci yüzyılda Halife Ömer döneminde İslam Orduları kumandanlarından olan İyaz Bin Ğanm tarafından fethedilmiş.İlk Çağlardan kalan surlarla çevrelenmiş Cezire (ada) denilen yerde Cizre Şehrinin temelleri yeniden atıldı.Ulu Cami’nin ibadethaneye çevrilerek hizmete alınması da bu döneme denk gelmektedir.
Dolayısı ile Cizre’yi yedinci yüzyılda fetheden kişi yani Cizre’mizin fatihi Halid Bin Velid değil. İslam Ordusu Kumandanlarından İyaz Bin Ğanm dir.Bölgemizde bu fetihden sonra İyaz ismi çok kullanılmış ve zamanla Ayaz ismine dönmüştür.
Kırmızı Medrese’nin de yedinci yüzyılda yapılan İslamiyetle tanışma şerefine inşa edildiği de bilinen yanlışlardandır.Kırmızı Medrese; Cizre’yi Akkoyunlulardan alan ikinci Şeref tarafından inşa edilmiştir.
Yaşadığımız yer hakkında bilgi sahibi olmak, bildiğimiz bilgileri paylaşmak hepimizin görevi olmalıdır.