Farklı dillere, dinlere ve kültürlere adapte olmuş ve değişikliklere uğramış olsa bile kısmen günümüze kadar ulaşmış olan. Temelinde ‘’HAMİLİK’’ yani koruma, esirgeme, rehberlik ve destekleme olan kirveliğin kökeni ve dinlere göre uygulama şeklini beğenilerinize sunuyorum.
Kirve kelimesinin kökeni Latincedir. Latincede ‘’COMPATER’’ kelimesinden türemiş ve günümüze kadar gelmiştir. Latincede ki anlamı koruma, esirgeme, rehberlik etme ve birlikte babalık yapma anlamına gelmektedir. Musevilik, Yezidilik, Müslümanlık dini inancında erkek çocuklarına mecburi kılınan sünnet olayının uygulanması ile hayata geçmiştir. Sünnet ritüeli ve kirvelik makamı ile ilgili dinler ve yaşanılan bölgeler farklılıklar göstermektedir.
HRİSTİYAN’LIKTA KİRVELİK
Hıristiyanlık dininde erkek çocuklarının sünnet olayı olmamasına rağmen vaftiz töreni sırasında diğer dinlere yakın kavramı ile kirvelik geleneği uygulanmıştır. Vaftiz töreni sırasında vaftiz edilecek olan çocuğa yakın duran kişi bu çocuğun ileriki hayatında özellikle dini konularda ve sosyal yaşamında rehberi olarak kabul edilir.
MUSEVİLİKTE KİRVELİK
Yahudi toplumları ilk günden bu güne kadar kapalı toplumlar olarak bilinir. Sevinçlerini ve hüzünlerini sadece kendi içlerinde yaşar dışarıyla fazla irtibat sağlamazlar. Her ne kadar bu şekil bir yaşam biçimleri olsa bile Hıristiyanlıkta uygulanan vaftiz töreni benzeri bir tören ile erkek çocuklarını daha kırk günlerini doldurmadan sünnet ederler. Sünnet töreni sırasında çocuğun ailesi tarafından tayin edilen kirve çocuğun ömür boyu rehberi ve destekçisi konumunda olur.
YEZİDİLİKTE KİRVELİK
Kadim bir halk olan Yezidilerde kirvelik önemli bir sosyal bağdır. Yezidiler erkek çocuklarını sünnet ederken genelde kirvelerini Müslüman bir aileden seçmişlerdir. Bilindiği üzere çok eski bir inanç sistemi olmasına rağmen Yezidilerde Mezopotamya bölgesinde hep azınlık olarak yaşamışlardır. Azınlıkta oldukları için kirvelerini hep güçlü ailelerden seçmişlerdir. Bu davranışın özünde korunma güdüsü bulunmaktadır.Bu inançta kirvelik diğer dinden biri ile dindışı bir akrabalıktır.Müslüman ve güçlü olan kirve bu dine mensup kirvesinin ve ailesinin hep koruyucusu olmuştur.
İSLAMİYET’TE KİRVELİK
Müslümanlık dinide kirvelik makamı ‘VELİ’lik olarak benimsenmiştir. Velinin sözlük anlamı; bir çocuğun her türlü durumundan ve davranışlarından sorumlu kimse anlamına geldiğine göre yine Hıristiyanlık ve Yahudilikte olduğu gibi çocuğun rehberi olmak olarak uygulanmıştır.
BOTAN’DA KİRVELİK
Kirveliğin gerçek anlamıyla uygulandığı tek bölgedir demek yerinde olur. Şimdilerde çok az yapılmasına rağmen özellikle geçmişte çok saygı gören bir makamdı. Boyan yöresinde kirve baba yarısı olarak kabul görmüştür. Sünnet sırasında çocuğun kanı kirvenin kıyafetine bulaştığı için arada kan kardeşliği, kan bağı oluştuğuna inanılır ki ben bu gün bile kirvemi öz amcamdan ayırt etmem.
Geçmişte sünnet ritüeli veya töreni yöremizde çok gösterişli olmuştur.Kirve olacak kişi bu törenin tüm masrafını karşılar ve bol bol hediye verirmiş.Çalıgılı,sazlı sözlü düğün kıvamında sünnet törenleri olurmuş.Hatta kirvelik ömür boyu sürermiş.Çocuk ilk adımlarını attığında ayakkabı ve tüm kıyafetler, okula başladığında yine kıyafet ve okul ihtiyaçları hatta evlendiğinde damatlık kıyafet bile kirve tarafından karşılanırmış.
Kirveliğin bir de diğer dinlere mahsup insanlara karşı kullanıldığı alanlar da olmuştur.Maalesef yobaz insanlarımız diğer dinlere inanan insanları hep hakir gördükleri ve onlarla dost ya da arkadaş denilemeyeceği için yöremizde bir çok insan örneğin yezidi bir dostuna ki çok sevmesine rağmen dostum ya da arkadaşım diyemediği için kirvem demiştir.
Kirvelik üzerine söylenmiş bir çok stran ve çirok günümüze kadar gelmiştir.