Sabah.com 'da yer alan habere göre;Türkiye'de 81 il bulunuyor. İllerimiz tarih boyunca farklı isimlerle anıldı. Peki bu illerin isimlerinin nereden geldiğini hiç merak ettiniz mi? Kimisi bu isimleri bölgede çıkan madenlerden, kimisi antik dönemden kimisi ise kurucularından aldı. İşte 81 ilin isimlerinin çıkış hikayeleri...
1-ADANA
Bir efsaneye göre Uranüs'ün oğulları Adanus ile Sarus Tarsuslular ile savaşarak şu anki Adana'nın içinde olduğu bölgeyi almışlardır. Uranüs da oğullarını ödüllendirmek için Adanus'un ismini bölgeye, Sarus'un ismini de şu an Seyhan olarak bilinen nehre vermiştir.
2- ADIYAMAN
İki vadi arasında bulunan şehre önceki zamanlarda güzel vadi anlamına gelen Vadi-i Leman deniyordu. Zaman içerisinde söylemde oluşan değişiklikle Vadi-i Leman Adıyaman'a dönüşmüştür. 1.Selim zamanından beri şehre Adıyaman denmektedir.
3-AFYONKARAHİSAR
Hisar kelimesi kuşatma anlamına gelmektedir, karahisar ise acılarla, zorluklarla elde edilen yer anlamında kullanılır. Bu bölge de zorluklarla elde edildiği için ilk zamanlarda karahisar olarak anılmaktaymış. Zaten bölgede de inşa edilmiş kaleler vardır. Osmanlı döneminde de bu bölge karahisar olarak biliniyormuş.
1061 yılında bölgede afyon yetiştirilmesi ile karahisar kelimesinin önüne afyon eklenmiş, daha sonrasında yeniden çıkarılmıştır. 2005 yılına kadar da Afyon olarak bilinen şehrin ismine karahisar yeniden getirilmiştir.
4-AĞRI
Eskiden ''Karakilise'' ve ''Karaköse'' ismi ile bilinen şehir daha sonrasında Ağrı ismini almıştır. Eskiden pek çok kiliseye ev sahipliği yapan şehirde siyah taşlardan örülmüş bir kilise bulunuyordu. Karakilise ismi ile pek çok yer olduğu için Karaköse daha sonrasında Ağrı ismi kullanıldı.
Ağrı ismi de Ağrı Dağı'ndan gelmektedir. Ağrı Dağı'nın ismi de bölgedeki Ararat Dağı'nın zaman içerisinde Aran ve daha sonra Ağrı halini alması ile oluşmuştur.
5-AMASYA
M.Ö. birinci asırda yaşayan tarihçi Strabon'a göre bölgeyi kuran Amazonların kraliçesi Amasis, şehre Amasis anlamına gelen ''Amaseia'' ismini vermiştir. Yıllarca bu isimle anılan şehir zaman içerisinde Amasya'ya evrilmiştir.
6-ANKARA
Ankara ile ilgili pek çok rivayet bulunur fakat bunlardan en çok bilineni Eşek Kulaklı Midas ile ilgili olandır.
Rivayete göre Frig Kralı Midas bu bölgede bir deniz çapası bulur. Frigce dilinde deniz çapası ''Anker''dir. Deniz çapasını bulduğu yerde şehir kuran Midas bölgeye Anker ismini vermiştir. Zaman içerisinde Anker Ankara haline dönmüştür.
7-ANTALYA
MÖ 2.yüzyılda Bergama Kralı II.Attalos tarafından kurulan şehir ismini kurucusundan almıştır. O dönemde Attaleia olarak isimlendirilen şehir zaman içerisinde Adali, Antalia ve sonunda Antalya ismini almıştır.
8-ARTVİN
18.yüzyılın ilk kaynaklarında Artvani olarak geçen Artvin zaman içerisinde Artvin'e evrilmiştir. Ama kayıtlara bakıldığında Artvin'in isminin pek çok kez değiştiği de görülmektedir. Şehri ilk kuran Türk İskit Beyi bölgeye Artvin demiştir, Osmanlı döneminde ise şehrin ismi Liva olmuş, 1956 yılında yeniden Artvin olmuştur.
9- AYDIN
Argoslular tarafından kurulan şehir Aydın ismini bir Türk beyliği olan Aydınoğulları'ndan almıştır. 14.yüzyılda şehir Aydınoğulları beyliğine geçince şehrin ismini Aydın yapmışlardır.
10-BALIKESİR
Bizans imparatoru Hadrianus bölgeye av partileri için gelmektedir, bu yüzden de bölgeye bir kale yaptırmıştır. Balık ismi şehir anlamına gelmektedir, bu yüzden de bölgeye Hisar Şehri anlamına gelen Balıkesir denmiştir.
Bir diğer rivayet ise balın çok olduğu bu bölgeye bol balın olduğu yer anlamına gelen ''balı kesir'' denmeye başlanmıştır.
11-BİLECİK
Belekoma, Bitinya, Bileydik ve sonunda Bilecik ismini alan şehrin isminin anlamına dair efsane de çok ilginçtir. Doğu'dan bu bölgeye yerleşmek için gelen bir grup kenti kurmak için toprağı kazmaya başlar. Mola verip kazı yerine geri döndüklerinde kazı yaptıkları aletlerin ve eşyaların başka yere taşındığını görürler. Bu olay 2-3 kez daha tekrarlanır en sonunda halk ''Bileydik kenti buraya kurardık.'' derler.
Bileydik ismi zaman içinde Bilecik ismini evrilir.
12-BİNGÖL
''Temiz su'' anlamına gelen Bingöl ismini Bingöl Dağı'ndan alır. Dağın isminin geldiği hikaye ise oldukça ilginçtir. Bölgede savaşan ordulardan biri çevrede su arar ve ona dağı tarif ederler. Dağın tepesine çıkan asker küçük bir su birikintisinden ziyade daha fazla gölün olduğunu görür ve ''burada bir göl yok, bin göl var!'' diye bağırır. Böylece dağın ismi Bingöl olur.
Tabii ki bu kanıtlanmış bir hikaye değil, halk arasında dolaşan bir rivayettir.
13- BİTLİS
Asurlular tarafından Bit-Liz, Persler ve Yunanlılar tarafından Bad-Lis, Bizanslılar tarafından da Bal-Lais-on veya Baleş, Araplar tarafından Bad-Lis olarak kullanılmıştır.
İlk kullanıldığı döneme bakınca Asur dilince Bit kale anlamındadır, Bit-Liz ismi de Liz'in kalesi anlamını taşımaktadır. Zaman içerisinde Bit-Liz kelimesi evrilmiştir, yani özünde hala Liz'in kalesi anlamına gelir.
14-BOLU
Kayıtlarda geçen ilk ismi Bithynion olan Bolu için zaman içinde Romalılar tarafından Claudiopolis ismi kullanılmıştır. Sonrasında bölgeye gelen Türkler söylemesi daha kolay olsun diye sadece polis demişlerdir. Zaman içerisinde halk dilinde polis Bolu ismine dönmüştür.
Nasıl polisten Bolu'ya geldiğini biz de çözemedik.
14-BURDUR
Eski Yunan mitolojisine göre tanrıların gazabından kaçan Ulis şu anki Burdur'un olduğu bölgeye doğru gelir. Bölgeye yaklaştıkça Rumca bir ses duyar. Birileri ona Rumca ''Ezostas'' yani ''Burada dur!'' demektedir. Bölgeye yerleşip köy kuran Ulis'ten sonra bölgenin ismi Ezostas olarak anılmaya başlamıştır.
Yıllar sonra bölgeye gelen Selçuklular Ezostas'ın ne anlama geldiğini sorarlar ve anlamını öğrenince Burada Dur olarak söylemeye başlarlar. Zaman içerisinde Burdur'a evrilir.
16-BURSA
Bursa'nın ismi hisar anlamındaki 'Pura' ve kent anlamındaki 'İssa' sözcüklerinden gelmektedir. Bursa'ya ismini verdiği söylenen Bitinya kralı Prousia'ın ismi ise Proasalı anlamına gelir. Bursa'ya kralın adının verildiği düşünülse de aslında krala Bursa'nın adı yani Prousias ismi verilmiştir.
17-ÇANAKKALE
Eski çağlardan beri çeşitli isimlerle anılan Çanakkale Truva Savaşı döneminde Truva kralı Dardanos'tan kaynaklı Dardanelles adı ile anılmıştır. Daha sonralarında Fatih Sultan Mehmet'in Boğaz'ın doğu kıyısına yaptırdığı kaleden dolayı Türkler buraya Kale-i Sultaniye demeye başlamıştır. Kalenin yanı başında yaşayan halkın çanak çömlek ile ilgilenmesi ve bölgenin bu şekilde ünlenmesi ile bölge ve kale Çanak Kalesi ismini almıştır. Zaman içerisinde Çanakkale şekline evrilmiştir.
18-ÇANKIRI
Antik ismi Gangra olan Çankırı Roma dönemine kadar Gangra olarak anılmıştır. Bölgeye gelen halk Gangra ismini telaffuz edemediği ve anlamlandıramadığı için çan ve kırık isimlerini kullanmaya başlamış, zaman içerisinde de Çankırı'ya evrilmiştir.
19-ÇORUM
Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'ne göre bölgenin havası astım hastalarına iyi geldiği için Selçuklu Sultanı Kılıç Arslan hasta olan oğlu Yakup Mirza'yı ve yüzlerce hastayı bu bölgeye göndermiştir. O dönemde hasta olanlara, zayıf düşenlere halk dilinde çorlu denmekteymiş. Bu bölgeye gelen çorlular zamanla iyileşmiş ve evlerine geri dönmüştür. Bundan kaynaklı da buraya Çorum denilmeye başlanmıştır.
20-DENİZLİ
Uydu görüntülerine bakıldığında Laodikya ovasının orada bir göl olduğu görülmektedir. Eski dönemlerde de Menderes nehri sal taşımacılığı için kullanılmıştır. O dönemde yaşayan Türkler için de göl aslında birer denizdir. Bu yüzden bölgeye Denizli denilmektedir.
30-HAKKARİ
Hakkari kelimesinin kökeni kaynaklara göre Kürtçe'dir. Kürtçe'de Karin kelimesi -ebilmek anlamına gelmektedir. İnsanın gücünün yetebilmesi anlamına gelmektedir. Hak kelimesi daha sonradan eklenmiştir. Özünde kelime ''hep güçlü'' anlamına gelmektedir.
21-DİYARBAKIR
Bakır ülkesi anlamına gelmektedir. Bu ismin kaynağı Diyar-ı Bekir'dir. Bekir'in memleketi anlamına gelir. Bunun nedeni de Bekir b. Va'il adlı Arap göçebe boyunun buraya yerleşmiş olmasından kaynaklanır.
Diyarbakır'ın eskiden kullanılan adı ''Gelen'' anlamına gelen Amid'dir. Dede Korkut kitabında Amid'e Hamid de denilmiştir.
56-SİİRT
Siirt kelimesinin Sami Dili'nden geldiği düşünülmektedir. Kent anlamına gelen Keert sözcüğü şehir için kullanılmıştır. Daha sonra Esart, Sairt ve Siirt isimleri kullanılmıştır.
62-TUNCELİ
Tunç gibi sağlam insanların yeri anlamına gelen Tunceli ismi tamamen yapay bir isim olarak türetilmiştir.
63-ŞANLIURFA
İlk zamanlarda Arach, Erech, Orhay, Edessa ve Ruha isimleri ile anılan şehir daha sonra Urhai olarak anılmaktadır. Urhai ve Orhay isimleri bölgenin sakinleri Süryaniler tarafından verilmiştir. Daha sonrasında bölgeye gelenler suyu bol anlamında olan Edessa ismini vermiştir. Sonrasında güzel çeşme anlamına gelen Kaliruha ismi kullanılmıştır.
Bölgeye Arapların gelmesi ile birlikte Kali kelimesi atılarak Ruha ismi ile anılmaya başlanmış, zaman içerisinde Urfa ismine evrilmiştir.
65-VAN
Şehir Asur kraliçesi Semiramis tarafından kurulmuş ve şehre kurucusundan dolayı Şahmirankent ismi verilmiştir. Daha sonrasında bölgeye Persler'in gelmesi ile bölgeye Van adında bir vali atanmıştır. Şehri bayındır hale getirdiği için şehre onun ismi verilmiştir.
72-BATMAN
İsmini Batman Çayı'ndan alan şehir ilk başlarda bir köydü. Çayın yakınında bulunan Iluh köyüne Batman ismi verilmiştir. Rivayete göre köyün yerlileri bölgenin güneyine kurulan tesislere çok fazla bakıyormuş bu yüzden böyle bir isim verilmiş.
73-ŞIRNAK
İçerisinde Nuh peygamberin de olduğuna inanılan bir grup tarafından kurulan şehrin ilk ismi Nuh'un şehri anlamına gelen Şehr-i Nuh idi. Daha sonra halk dilince Şernah ve Şırnek olarak değişmiş en sonunda Şırnak halini almıştır.