Silopi`de Sağlık Okuryazarlığı Sunumu Yapıldı

Şırnak İl Sağlık Müdürlüğüne bağlı Silopi İlçe Sağlık Müdürlüğü personelleri tarafından İlçe Kadın Kültür Merkezi kursiyer ve çalışanlarına sağlık okuryazarlığı çerçevesinde ``Halk Sağlığı Hizmetleri, Suyun Önemi, Akılcı Antibiyotik Kullanımı ve Aşılar`` hakkında bilgilendirme sunumları yapıldı.

Sağlık okuryazarlığı, sağlıklı yaşam yılını ve kalitesini artıran, sağlık profesyonelleri için iletişim ve klinik becerilerin kazanılmasını, sağlık hizmeti alanlar için karar mekanizmasına dâhil olmayı sağlayan bir öğe olarak belirtilmektedir. Bireyler ile sağlık sistemi, eğitim sistemi, sağlık konuları arasında arabuluculuk işlevi gören sağlık okuryazarlığı toplumdaki sosyal ve kültürel faktörlere dayanır. Sağlığı geliştirme aktivitelerinin planlanmasında önemli bir adım olarak kabul edilen sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi; etkilediği insan sayısının fazlalığı, olumsuz sağlık sonuçları, kronik hastalık oranlarında artış, sağlık bakım maliyetlerinde yükseliş, sağlık bilgisi taleplerindeki artış, eşitlikçilik olmak üzere altı genel tema altında tanımlanmıştır. Bireylerin sağlığı üzerinde yetersiz sağlık okuryazarlığının etkisini destekleyen kanıtların giderek arttığı belirtilmektedir. Bunlar; koruyucu sağlık hizmetlerinin düşük düzeyde kullanımı, semptomatik dönemde sağlık bakımı arayışında gecikme, bireyin tıbbi durumunu anlamasında yetersizlik, tıbbi öneri/talimatlara bağlılıkta yetersizlik, öz-bakım yetersizliği ve mortalitede artış olarak gösterilmektedir. Bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi sağlık ve hastalık bilgisi üzerine odaklanmaktadır. Ancak ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bakılmaksızın, sağlık okuryazarlık düzeyinin tüm dünyada düşük olduğu görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü Sağlığın Sosyal Belirleyicileri Komisyonu bir raporunda sağlıkta eşitsizliklerin azaltılmasında sağlık okuryazarlığının geliştirilmesini önemli bir araç olarak kabul etmiştir. Bu doğrultuda önerilen yaklaşımlar sağlık okuryazarlığı eğitiminin erken çocukluk döneminde başlatılması, okul eğitiminde sağlığı geliştirme kavramı üzerinde durulması ve yetişkin eğitimine ağırlık verilmesidir.

Modern sağlık sistemlerinin, sağlık hizmetinden yararlanan bireylerden beklentisi giderek artmaktadır. Sağlık bakımında artan öz sorumluluk nedeniyle bireylerden kendi sağlık sorumluluklarını almaları, bilgiyi anlamaları, kendileri ve başkaları için sağlık kararları almaları yönünde yeni roller üstlenmeleri istenebilir. Tüm bu taleplerin temelinde kişilerin sağlık okuryazarlığı becerileri yer alır. Sağlık okuryazarlığına gösterilen ilgi nedeniyle bu kavram ile ilgili farklı tanımlar yapılmıştır. Amerikan Tıp Birliği (AMA), sağlık okuryazarlığını “sağlık ortamındaki işleyiş için gerekli olan temel okuma ve işlemsel görevleri yerine getirme yeteneğini içine alan becerilerin bir takımyıldızı” olarak tanımlamaktadır “Sağlık okuryazarlığı”, sağlık ve okuma-yazma alanlarında insanları bir araya getiren yeni bir kavramdır. Sağlık okuryazarlığının giderek artan bir şekilde sağlık ve sağlık sonuçları için önemli olduğu kabul edilmektedir. Bireylerin sağlık sorunları ile etkileşime girmesi ve sorunlarını karşılayabilmesi için kullanılması öngörülen tanım ise şu şekildedir: Sağlık okuryazarlığı, “bireylerin, sağlıkla ilgili uygun kararlar alması için gerekli olan temel sağlık bilgisini ve hizmetlerini edinme, işleme ve anlama kapasitesine sahip olma derecesidir. Amerika Birleşik Devletleri Tıp Enstitüsü Sağlık Okuryazarlığı Komitesi’ne göre bireysel ve sağlık kapsamındaki etkileşiminden dolayı sağlık okuryazarlığının etkisi yükselmektedir. Bu nedenle “sağlık okuryazarlığı, sosyal ve bireysel faktörlerin paylaşılan bir fonksiyonu” olarak kabul edilmelidir. Tıp Enstitüsü Uzman Paneli sağlık okuryazarlığını dört kategoriye ayırmıştır. Bu kategoriler. Kültürel ve kavramsal bilgi, Konuşma ve dinleme becerilerini içeren sözlü okuryazarlık Yazma ve okuma becerilerini içeren yazılı Okuryazarlık. İşlemsel becerilerdir. Eğer sağlık okuryazarlığı sadece bireylerin kapasitesi olarak kabul edilirse, bireyin okuma yeteneğinin ve kelime bilgisinin ölçülmesi uygundur. Diğer yandan, sağlık okuryazarlığı bireylerin iletişim kapasiteleri ile sağlık sistemi arasındaki ilişki olarak kabul edilirse, bu durumda hem bireysel kapasitelerin hem de işlemsel becerilerin ölçülmesi zorunludur. Sağlık okuryazarlığı, sağlıklı yaşam yılını ve kalitesini artıran, sağlık profesyonelleri için iletişim ve klinik becerilerin kazanılmasını, sağlık hizmeti alanlar için karar mekanizmasına dâhil olmayı sağlayan bir öğe olarak belirtilmektedir (7). Bireyler ile sağlık sistemi, eğitim sistemi, sağlık konuları arasında arabuluculuk işlevi gören sağlık okuryazarlığı toplumdaki sosyal ve kültürel faktörlere dayanır (1). Freedman et al. sağlık okuryazarlığının tanımını “halkın sağlık okuryazarlığı” kapsamında yapmıştır. “Halkın sağlık okuryazarlığı”, bireysel sağlık okuryazarlığının bir bütünleyicisidir. Sonuçları ise toplumun halk sağlığı mesajlarını anlama, sağlık bakımı konularında sivil harekete katılma ve değerlendirme becerilerini içerir. Sağlığı geliştirme aktivitelerinin planlanmasında önemli bir adım olarak kabul edilen sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemini belirleyen altı genel tema şu şekilde tanımlanmıştır. Etkilediği insan sayısı: Yetersiz okuryazarlık becerilerinin gelişmekte olan ülkelerde olduğu kadar gelişmiş ülkelerde de şaşırtıcı bir şekilde yaygın olduğu belirtilmektedir. Fonksiyonel okuryazarlık becerilerinin yetersizlik oranının ülkelere göre %7,0-47,0 arasında değiştiği gösterilmektedir. Kadınların bu durumdan daha fazla etkilendiği, dünya genelinde kadınların üçte ikisinin temel okuryazarlık becerilerinden yoksun olduğu belirtilmektedir.