Geçmişi çok eskilere dayanan, inançları ve yaşayışları devamlı merak edilen, coğrafyamızda yaşayan Êzidiler, bugün “Çarşema Sor” (Kızıl Çarşamba) bayramını kutluyor.

Çıkış şekli üzerine pek çok farklı yorumlar getirilmiş olan Êzidilik, geçmişi çok eskilere dayandığını biliyoruz. İnanç sistemleri devamlı merak konusu olan ve coğrafyamızda yaşayıp ayrıca pek çok tarihi badire atlayan Êzidiler bugün “Çarşema Sor” (Kızıl Çarşamba) yani yaratıcının yeryüzündeki tek elçisi olarak gördükleri Melek Tavus'a adadıkları “sere sale” (yıl başı) bayramını kutluyor.

Çarşema Sor, Êzidiler halkının önemli bayramlarından biridir. Her yıl Nisan ayının üçüncü Çarşambası'nda kutlanır. Êzidiler’in kutsal mekanı olan Laleş'te toplanarak çeşitli dini törenler düzenlenerek bu bayram kutlanır. Ayrıca ikinci Laleş ya da Küçük Laleş olarak da tabir edilen geçmişi bin iki yüz yıl öncesine dayanan ve mağaralar üzerine kurulan İdil'e (Hêzex) bağlı Êzidi köyü Kiwêx (Mağara Köy) Êzidilere ait tapınakların bulunduğu yerde de bu bayram bugün kutlanmaktadır.

Bayram kutlama töreninde birçok dini ritüelin yerine getirildiğini görmek mümkündür. Yumurtalar renk renk boyanır. Boyanan bu yumurtalar bereket olması için biriktirilir. En güzel, renkli kıyafetlerini giyinirler. Nisan gülleri gençler tarafından yakalarına yapıştırılır. Çarşema Sor Êzidilerin birlik ve beraberliğini simgeler.

Êzidilerin inanışlarına göre alemi yaratmakta hizmetleri geçen yedi meleğin her birisine ait bir sancak var. Bu bayram yaklaşınca yedi kutsal sancağı kaldırarak davul eşliğinde Şeyh Adi'nin makamına giderler. Oraya vardıklarında kadın erkek kendilerine has bir şekilde dans ederler ve oynarlar. Sonra hazırlanmış yemek sofrasına oturarak hep beraber yemek yerler. Bütün bu yemekler, Şeyh Adi'nin mülk ve gelirinden yapılır. Hiçbir misafir kendi yemez ve kendi cebinden bir şey harcamaz. Êzidilerce bugün, bu yer kutsal kızıl bir nur ile çevrilmiş dolayısıyla bugün o çevreye girmiş her Êzidi’nin günahı affolunurmuş. Bayramın birinci günü olan Çarşamba bu şekilde geçer.

Êzidilerin iki kutsal kitapları var. Birisi, Mushaf-ı Reş diğeri de Cilve'dir. Mushaf-ı Reş, Şeyh Adi tarafından ceylan derisine yazılmış dini düsturlardır. Cilve ise. Şeyh Hasan tarafından yazılmış ve Mushaf-ı Reş'in şerh ve tefsiridir

Mushaf-ı Reş’te Bu kitapta helal, haram, evlenme, fakirlere yardım, resmi ziyaretler, bayram merasimi ve bilhassa yılbaşı bayramında Şeyh Adi'nin kabrini ziyaret törenleri, sadaka toplamak, Sancakları dolaştırma, ölüleri ziyaret etmek, cenaze kaldırmak gibi konular mevcuttur.

Êzidilerin pek çok kutsal bayram ve günleri mevcuttur bir kısmı Êzidiler, hac mevsimi olarak kabul ettikleri Cema (Toplanma) Bayramıdır. Êzidi Kürtlerin dini bayramı Cema Bayramı, bir hafta boyunca her yıl 7-15 Ekim tarihleri arasında kutlanır.

Çilexan Bayramı: Yılda iki kez Çilexan Bayramı vardır. Birinci Çilê Havinê (Yaz), diğeri ise Çilê Zivistanê'dir (Kış).

Batizmi Bayramı Şeşims'e (Güneş Tanrısına) adanan bir bayramdır. Günlerin yeniden uzamaya başlaması adına yapılan güneşi karşılama törenleri de diyebiliriz.

Xidir Elyas (Hıdrellez) bayramı her yıl 18 Şubat'ta kutlanır. İda Roja'da olduğu gibi kutlama öncesindeki üç gün oruç tutulur. Êzidiler şarapla oruç açarken bir parça ekmeği de tuza batırırlar.

Nice medeniyetlerin ve inançların coğrafyamızda barınanlardan biri olan, bu topraklarda yaşayanlardan olan Êzidiler hakkında Cizre’de Müftülük yaptığı yıllarda rahmetli dedem Mahmut Bilge’ye sayısız meraklı sorular yönetildiği için müftü bey de “Êzidiler”i bütün yönüyle konu edinen bir eser yazmıştır. Başka yazımızda Êzidi konusunu bu eser üzerinde detaylı değineceğiz.