Toplumun içinde yürürken size ait bazı lakaplar var. Bu lakaplar, gündelik yaşamda sizi tanımlamasında, tanıtmasında veya anlamlandırılması için kullanılır. Çoğu zaman bu lakaplar bir toplumda isimden önce gelir. Toplumun her kesimdeki bireye veya aileye ön ad, göbek adı veya takma ad takılmasının geleneği gizlenemez bir gerçektir. Lakaplar, bazen insanın vücut özellikleri, hoş olmayan psikolojik özellikleri veya lakap sahibinin yaşamları boyunca yaşadığı hassas olayla bağlantılı olarak verilir.
*
Bu lakaplar; övgü, alay ve takma ad taşıyıcısını çevreleyen belirli koşulların tasviri için kullanılır. Kişinin öz saygısını olumsuz yönde etkileyen bu lakaplar, yaşanan bir anıyla ortaya çıkar kimi zaman da mesleki veya fiziksel özelliklerle takılır. Cinsiyetiyle yakından bağlantılı olduğunu düşündüğüm lakapların erkekler arasında daha çok yaygındır. Bireysel anlamda takılan lakaplar ise erkeklerde ve kadınlarda farklıdır. Kadına, daha yumuşak lakaplar takılırken erkeklere sert lakaplar takılır.
*
Ailelere takılan lakaplara ise ayrıca bir parantez açılarak ailenin toplum içindeki çeşitli boyutlarını yansıtan yapısıyla uyumlu olmasına özen gösterilir. Hatta bu lakap, ailenin toplumda tanınma ömrünü uzatır. Lakaplarda cinsiyetçilik ön planda olur. Cizre’nin lakap kronolojisi çok farklıdır. Kimi zaman güldüren, kimi zamanda toplum içinde söylenmesi ayıplanacak özellikler taşır.
Kültür bilimi çalışmalarına konu lakapların doğuşu ile ilgili Cizre için dikkat çekici bir araştırma söz konusu olmamakla birlikte geleneksel ve nesilden nesile aktarılan kimi lakapları duymayan yoktur. Cizre için oturup 50 lakap saysak 10’u bel altıdır. Kimi de ironi barındıran değişik olan lakaplardır. Cizreliler sözünü kimseden esirgemeden, lakapları ulu ortalıkta söylemekten asla çekinmezler. Lakaplar, bir arada yaşayan insanların daha iyi tanınmasına yardımcı olsa bile bazen sinirlendirir veya kavgaya bile sebep olur.
*
Bu lakapları sıralasam yeni duyacaklar için şaşkınlık yaratacak. Bu lakapları Cizreliler benden daha iyi bilir. Ne siz söyleyin ne ben yazayım. Lakabını söylemeden tanımadığımız bu insanları, siz benden daha iyi tanıyorsunuz. Lakabıyla uyuşan da var lakabıyla alakası da...Bu çelişkilerin içinde bel altı lakaplar hariç toplumda mizahı geliştiren bu yapıcı lakapları kabul etmekte sakınca yok. Söylendiğinde o toplumun kültüre kötü bir izlenim bırakanları da sizin takdirinize bırakıyorum.