Çocukluğumdan beri ne zaman asri mezarlığa gitsem ya da yanında geçsem her seferinde buranın tarihi konusunda hep derinlere dalmışımdır. Tüm imkânlarıma rağmen maalesef gerçek tarihine ulaşamadığımı belirterek yazmaya başlamam lazım.

Cizre Asri Mezarlığının tarihine geçmeden önce, Cizre sınırları içerisinde kaç tane mezarlık var, ya da vardı diye sorsam eminim ki çok az insan gerçek sayıyı bilecektir. Hatta tam olarak hepsini bilen yok denecek kadar azdır dostlar.Kadim Cizre sınırları içerisinde umuma açık yani mahalle aralarında bulunan ailelere özel mezarlıklar haricinde tam tamına 8 tane mezarlık olduğunu söylemek lazım.Hem de İsağa Mezrası(Newala İsağa) ve Kurtuluş ( Misori) mezarlıkları hariç.Bunlar hangileri mi ?

1-DEJDAL MEZARLIĞI

2-CAHFERİ SADIK MEZARLIĞI

3-YAHUDİ MEZARLIĞI

4-KONAK MAHALLESİ ÇOCUK MEZARLIĞI

5-KİMSESİZLER MEZARLIĞI

6-NUH NEBİ CAMİİ KARŞISI: HALİ HAZIRDA PARK OLAN ALANDA ESKİDEN KOCAMAN BİR MEZARLIK OLDUĞU HERKES TARAFINDAN BİLİNMEKTEDİR

7-KALE MAHALLESİ: ÇOCUK MEZARLIĞI

8-ASRİ MEZARLIK….

Evet, bunlar kısmen günümüze kadar ulaşabilmiş ve ya en azından adları kalmış olan mezarlıklardır. Bunlara biraz değinmek gerekirse,

1-DEJDAL MEZARLIĞI: Bozalan toki binalarının solunda ve kısmen arka tarafında kalan belki de en eski mezarlıktır demek daha doğru olacaktır.Bir alimden duyduğum rivayete göre eğer burada arkeolojik bir araştırma yapılmış olsaydı buranın tarihinin muhtemelen Göbeklitepe den daha eski olacağı kanıtlanacaktı.Deniliyor eski insanlar tanrıya adak adamak için bu tepeyi kullanırlarmış.

2-CAHFERİ SADIK MEZARLIĞI: Cizre'yi tepeden gören hakim bir tepededir.Cahfer-i Sadık türbesinin yakınlarında kısmen mezar taşları kalmıştır.Maalesef bu mezarlığın tarihi hakkında da yazılı bilgi bulunmamaktadır.

3-YAHUDİ MEZARLIĞI: Tarihte burada Yahudi dinine mensup insanların yaşadığı bilinmektedir. O zaman Yahudiler şimdi Devlet Hastanesi ile Yafes mahallesi arasında kalan tepeyi mezarlık olarak kullanmışlar. Hastane inşaatı devam ederken yurt dışında yaşayan bir çok insandan o mezarlıkta akrabalarının gömülü olduğu şeklinde konuşmalar gerçekleşmiştir.

4-KONAK MAHALLESİ ÇOCUK MEZARLIĞI: Şimdilerde mezarlığın büyük bir bölümünün üstüne yapılar yapılmış olsa da kısmen caddeyi gören kısımlarda halen mezarlık taşlarından bir kısmı görülmektedir.

5-KİMSESİZLER MEZARLIĞI: Yafes Mahallesinde bulunan polis karakolunun alt taraflarına düşer. Zamanında Cizre’de vefat eden ve akrabalarına ulaşılamayan ölüler buraya gömülürmüş. Araştırma sırasında birçok yaşlıdan bu bilgiyi teyit ettim. Hatta bir tanesi zamanında vefat eden bir askerin ailesine ulaşılamadığı için buraya gömüldüğünü hatırladığını söylediğine şahit oldum. Ancak metropol gibi kocaman şehirlerde kimsesizler mezarlığı olduğunu düşünülürse varın eski nüfusu siz tahmin edin.

6--NUH NEBİ CAMİİSİ İLE KIRMIZI MEDRESE arasında bulunan ve hali hazırda Park olarak kullanılan etrafı çevrili alan küçüklüğümde bizzat mezarlık olarak gördüğüm bir yerdi.

7-KALE MAHALLESİ ÇOCUK MEZARLIĞI: Kadim Cizre'nin en eski yerleşim yerlerinden birisi olan Kale Mahallesinde şuanda bile kısmen günümüze kadar ulaşmış küçük bir mezarlık ve mezarlık bulunmaktadır. Bu Mezarlığın altında da tarihi bir geçmişe sahip olan bir yerleşim yerinin olduğu da herkes tarafından bilinmektedir.

8-ASRİ MEZARLIK : Asri Mezarlık için dünyanın en eski mezarlığıdır demek abartılı olmaz diye düşünüyorum. Cizre Hz. Nuh Tufanı sonrasında dünyada kurulan ilk şehir ise bu mezarlığın da dünyanın tufandan sonraki ilk mezar olduğunu kabul etmek gerekir

1984 senesinde tahminen 90 yaşında vefat eden babaannem eskiden Asri Mezarlığa örgü merdivenler ile inebildiklerini söylerdi. Bu söylemi birçok yaşlıdan duymuşluğum vardır. Yine kocaman bir maalesef ki buranın tarihi hakkında da yeterli bilgiye sahip değiliz.

Hatta bazı kaynaklarda mezarlık yeri o kadar derinmiş ki Meşet Ali civarından şimdi devlet hastanesinin bulunduğu tepe görülmezmiş.

Mezarlığın eskiden ne kadar derin olduğunu yerinde görmek isterseniz. Mem u Zin Türbesinin sol tarafında arkalarda kalan artık yerle bir olmuş hatta yerin altına bile gömülmüş ve fotoğrafı yukarıda olan yapıyı incelemeniz yeterli olacaktır. Muhtemelen zamanında mescit olarak kullanılan bu yapı zamanla artık toprağın altında kalmıştır.

Evliya Çelebi Seyahatnamesinde bu mezarlıktan çok etkilendiğini dile getirmiştir.Cizre Mezarlığında ulema,meşayih,büyük veli ve Sahabe i Kiramın burada yattığını yazmıştır. Hatta daha da ileri giderek Hz.Nuh Aleyhi Selamın oğlu Tarh, Hz İmam Cafer i Sadık İbn İmam Muhammed Bakır, Şeyh Muhammed El Gavs, İmam Ali Meşhedi ve daha bir çok zatın mezarını bizzat ziyaret ettiğini yazmıştır.

Zamanında bilinçsiz kişiler tarafından bir çok sembol taşıyan mezar taşları kaçırılmıştır.Yine bir çok önemli kişilere ait mezar taşları zamanla Mardin müzesine götürülmüştür. Bütün bunlar bir araya geldiğinde elimizde yeteri kadar yazılı materyal olmadığından biz yine kulaktan duyma bilgilerle idare etmek durumunda kalacağız.

Varsın birileri bu mezarlığın Botan beyinin kızının bağı iken mezarlık yapılması için bağışladığını söylesin. Yine birileri bu mezarlığın bir ailenin malı iken vakfettiğini desin. Sizi bilmem ama ben yine de buranın Tufandan sonra kurulan şehrin bu vesile ile de dünyanın en eski mezarlığı olduğuna inanmaya ve bu şekilde savunmaya devam edeceğim.