Aşure kelimesi Arapça dilinde on sayısı anlamına gelen Aşara kelimesinden türemiştir. İslam aleminde her sene Muharrem ayı içerisinde değişik şekillerde yad edilen ve kutlanan önemli dini bir gündür. Bu gün içerisinde bir çok aile çeşitli tahıllar ve kuruyemişlerden oluşan bir çeşit tatlı yaparlar. Yapılan bu tatlıyı hem ev halkı yer hem de komşularına dağıtırlar.

Tarihte bu özel gün üç sebepten dolayı kutlanmıştır. Bunlardan ilki Hz. İbrahim (a.s) in ateşten kurtulması ikinci sebebi ise Hz.Nuh (a.s) un gemisinin Cudi Dağına konmasından sonra yapılan ilk yemek olması münasebeti iledir. Üçüncü sebep ise Hz. Muhammed (a.s) in torunu Hz. Hüseyin (r.a) in Kerbela da şehit edilmesini anmak içindir. Fakat Cizre’de bu özel gün bambaşka şekilde kutlana gelmiştir.

1-Hz. İbrahim (a.s.) in ateşten kurtulması

Putperest kralı da zalim Bilindiği üzere Hz. İbrahim (a.s) zamanında putperest bir kavim yaşamaktadır. Dönemin diktatör ve Nemrut’tur. Hz. İbrahim (a.s.) kavmini doğru yola getirmek için çok uğraşmış ve bu sebepten ötürü Nemrutun emri ile mancınıklar ile ateşe atılmıştır. Yüce Allah’ın emri ile İbrahim (a.s.) yanmamış ve sağ salim bir şekilde hazırlanan devasa ateşin içinden çıkmıştır. İlahi adalet tecelli edip insanlar gerçek yola döndüklerinde de bu önemli olayı unutmamış ve bu sebepten ötürü bu tatlı yemeği yapıp bayram havasında yiyip, komşularına da dağıtmışlardır.

2.Hz. Nuh (a.s.)un Gemisinin Cudi Dağına Konması

İnanışa göre Tufan olayının bitimi ile Hz. Nuh (a.s.) un gemisi Cudi Dağı’na oturduktan sonra.Gemiye bindiklerine inanılan 80 kişi gemide kalan son tahıllar ve kuruyemişlerden bir yemek yapıp beraber yemişlerdir. O gün son erzakları ile yaptıkları yemek zaman içerisinde unutulmamış ve her sene Muharrem ayı içerisinde tekrar yapılarak o gün anılmıştır.

3.Hz. HÜSEYİN’İN KERBELA’DA ŞEHİT EDİLMESİ

İslam âlimleri ve tarihçileri tarafından kabul gördüğü üzere Hz.Hüseyin(r.a) Emeviler döneminde 10 Ekim 680 tarihinde Kerbela çölünde Birinci Yezid’in ordusu tarafından saldırıya uğramış ve cereyan eden savaşta Hz. Hüseyin başta olmak üzere kadın ve çocuklarla birlikte 72 kişi şehit edilmiştir. Müslümanlar bu günü kara gün ilan etmişlerdir. Yine her yıl bu kara gün hatırlanır ve aşureler dağıtılır.

CİZRE ÖZELİNDE AŞURE ve AŞİRAN

Kadim şehir Cizre’de aşure/aşiran olayı başka boyuta geçirilmiştir. Tarihin bir çok kavmine ev sahipliği yapmış olmasından gerek ki bu önemli gün çocuklar ve yetişkinler olmak üzere iki şekilde yad edilir. Evlerde yine aşure yapılır ama bu gün aslında murat alma ve dua alma günü olarak idrak edilir.

ÇOCUKLARIN AŞURE / AŞİRAN GELENEĞİ

Bu önemli günde beş altı veya daha fazla çocuk beraber gezerler. Sırası ile sokakta bulunan tüm kapıları dua eşliğinde çalarlar. Çocukların duası Türkçe’ye Allah’ım sen bu kapıyı yedi kapı yap. Yani Allah’ım sen bu hanenin artmasını, çoğalmasını sağla şeklinde özetlenebilir. Kapısı dua eşliğinde çalınan hane halkından bir kişi kapıyı açar ve o gün için hazırlanmış olan bayram şekerini çocuklara verir. Bir çok hane bayram şekeri ile birlikte harçlık ta verir.

YETİŞKİNLERİN AŞURE / AŞİRAN GELENEĞİ

Cizre’li yetişkinler bu günü çok daha değişik bir şekilde yad ederler. Bu olay yıllar önce çekilen Mem u Zin filmine de yansımıştır. Hastası olanlar, derdi olanlar, evlenmek isteyenler, yakınları cezaevinde olanlar gibi birçok sorunu olan kadınlar ve kısmen erkekler o günün akşamında kara çarşaf giyerler.Yine kapı kapı gezerler. Kapıyı çaldıktan sonra asla konuşmazlar. Hane halkından kapıyı açan kişi o suskun çarşaflıyı görünce Allah’ım sen bunun muradını ver diye dua eder ve bayram şekerini çarşaflı şahsın eline koyar.

Yetişkinlerde bu gelenek eskiden çok daha ciddi bir biçimde yad edilirmiş. Muradı olan şahıs o gün içerisinde 40 tane Ahmet ve 40 tane Mehmet isimli şahısların evlerine uğrarmış. Cizre inanışına göre 40 tane Ahmet ve 40 tane Mehmet in ettiği dua kabul edilirmiş.

Maalesef günümüzde onlarca geleneğimiz gibi bu güzel alışkanlığımız da kaybolmaya yüz tutmuştur. Muharrem ayında yine birçok evde aşure yapılıyor fakat ben yapılan bu aşurenin komşulara bile verildiğinden şüpheliyim açıkçası.